Savooiekool uit de moestuin

Inleiding

Savooiekool uit de moestuin is een oude koolsoort die bekend staat om zijn winterhardheid en rijke voedingswaarde. De groente stamt oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied en werd al in de Romeinse tijd gecultiveerd. De naam ‘savooiekool’ is afgeleid van de regio Savoye in Frankrijk, waar de kool voor het eerst werd gekweekt. De officiële Latijnse naam is Brassica oleracea var. sabauda. Andere veelgebruikte namen zijn groene kool of kappertjeskool, en vanwege het gekrulde blad wordt het soms ook wel krulkool genoemd.

Savooiekool is een tweejarig gewas, maar wordt meestal als eenjarige geteeld. In het eerste jaar vormt de plant een krop die geoogst wordt. Laat je de krop staan, dan bloeit de plant in het tweede jaar, waardoor zaad kan worden geoogst.

De kool behoort tot de kruisbloemenfamilie (Brassicaceae), net als bloemkool, broccoli en spruitjes. Vanwege zijn decoratieve uiterlijk wordt het soms zelfs als sierplant in borders toegepast. Leuk weetje: savooiekool is een van de koolsoorten die hun smaak verbeteren na een paar nachtvorsten, doordat zetmeel wordt omgezet in suiker.

Vroege en late savooiekool uit de moestuin

Net als bij veel andere koolsoorten onderscheiden we bij savooiekool in de moestuin vroege en late rassen. Hoewel ze in de basis dezelfde kenmerken hebben, verschillen ze in zaaimoment, groeiperiode en toepassingen.

Voordelen van vroege kolen

• Snelle oogst: Geschikt voor voorjaar en vroege zomer.
• Compact formaat: Ideaal voor verse consumptie.
• Geschikt voor koelere omstandigheden: Vermindert risico op schieters.

De belangrijkste verschillen tussen vroege en late savooiekolen:

Kenmerk	Vroege Savooiekool	Late Savooiekool
Zaaiperiode	Feb – April	Mei – Juni
Plantperiode	April – Mei	Juni – Juli
Oogstperiode	Juni – Augustus	September – December
Groeitijd	Kort (ca. 70-90 dagen)	Lang (ca. 100-140 dagen)
Kropsgrootte	Klein tot middelgroot	Middelgroot tot groot
Bladstructuur	Zachtere bladeren, fijner gekruld	Stevigere, dikker gekrulde bladeren
Textuur en smaak	Mild en delicaat	Robuuster, geschikt voor stevige gerechten
Weerstand tegen kou	Matig bestand tegen kou	Zeer goed bestand tegen kou, geschikt voor winterteelt
Bewaarbaarheid	Kort, maximaal enkele weken	Lang, tot meerdere maanden in een koele ruimte
Teeltomstandigheden	Groeit goed in warmere periodes	Vereist een langere groeiperiode en verdraagt vorst
Toepassingen	Verse consumptie, rauwkost, lichte gerechten	Stamppotten, stoofgerechten, invriezen

Zaaien van savooiekool

In de Tuinagenda staan de volgende periode die geschikt zijn voor het zaaien van savooiekool. De tabel is onderverdeeld in vroege kolen en late (herfst) kolen.

Vroege oogst

Late oogst

Savooiekoolplanten vormen flinke kroppen. Eén plant is vaak voldoende voor een maaltijd van een gezin.

Gebruik potjes van 5-7 cm doorsnede of trays met cellen. Zaai 3-4 zaadjes per potje of cel. Zodra de eerste echte blaadjes verschijnen dun je de zaailingen uit tot het sterkste plantje per cel of potje overblijft.

De ideale kiemtemperatuur voor savooiekool ligt tussen de 18 en 22°C. Binnen dit temperatuurbereik kiemt het zaad doorgaans binnen 4 tot 7 dagen. Savooiekool kan ook bij lagere temperaturen (tot ongeveer 10°C) kiemen, maar dit vertraagt het proces aanzienlijk. Boven de 25°C kan de kieming onregelmatiger worden en neemt de kans op zwakke zaailingen toe.

Voor een betrouwbare en snelle kieming is een temperatuur rond de 20°C een goede keuze.

Planten van savooiekool

Zaailingen van savooiekool zijn klaar om te planten wanneer ze minstens vier echte bladeren hebben en een stevige wortelkluit. Dit is circa 35 dagen na het zaaien, afhankelijk van de groeiomstandigheden. Bij het uitplanten houd je een plantafstand van 50-60 cm aan, zodat de kool voldoende ruimte heeft om te groeien.

Savooiekool gedijt het beste op een zonnige, beschutte plek met vruchtbare, goed doorlatende grond. Een licht vochtige, kalkrijke grond is ideaal. Vermijd natte plekken, omdat dit de wortels kan aantasten.

Oogsten van savooiekool

Het eetbare deel van de savooiekool is de compacte krop die zich in het hart van de plant vormt. Je kunt zien dat de kool oogstklaar is wanneer de bladeren een stevige, gesloten krop vormen en de kool een diameter van ongeveer 15-20 cm heeft. Dit is ongeveer 105 dagen na het zaaien, afhankelijk van het ras en de groeiomstandigheden.

Savooiekool oogst je het beste door de hele krop aan de basis af te snijden. De plant kan daarna geen nieuwe krop vormen, maar de bladeren aan de buitenkant zijn vaak nog bruikbaar als deze intact blijven. Na het oogsten kun je de kool enkele weken bewaren in een koele, donkere ruimte of in de koelkast. Voor langere opslag kun je de kool blancheren en invriezen.

Teelt en verzorging

Savooiekool uit de moestuin is bestand tegen kou, maar kan last hebben van plagen zoals koolvlieg, koolgalmug en slakken. Bescherm de kool met insectengaas en controleer regelmatig op vraatschade. Verwijder onderste bladeren als deze aangetast of vergeeld zijn. Rottende bladeren trekken slakken aan.

Tips voor ziekten:

• Winterrassen kunnen in de volle grond overwinteren met een mulchlaag van stro of bladeren als bescherming tegen strenge vorst.
• Om knolvoet te voorkomen, wacht vier jaar voordat je savooiekool opnieuw op dezelfde plek teelt.

Bekende variëteiten voor de savooiekool uit de moestuin voor vroege en late teelt:

Vroege rassen:

• Ormskirk Early: Traditioneel, middelgrote kroppen, fijn gekruld.
• Hispi F1: Hybride, zachte textuur, snel oogstbaar.
• Winterfürst: Kleinere kroppen, mild aroma.
• Alcosa F1: Goed bestand tegen scheuren.

Late rassen:

• Wintessa F1 (witte savooi): Zeer winterhard. Voor oogst in dec-mrt.
• Savoy King F1: Winterhard, stevig gekruld.
• Vertus 2: Grote kroppen, geschikt voor winterse gerechten.
• Westlandse Putjeskool: Nederlandse variëteit, vorstbestendig.
• Julius F1: Robuust, goed gevuld.
• Tundra F1: Uitstekende vorstbestendigheid.

Vermeerdering

Savooiekool wordt vermeerderd via zaad. Voor zaadwinning laat je de plant bloeien in het tweede jaar. Dit proces vereist geduld, maar zorgt voor zaad van hoge kwaliteit.