Vakkenmethode in de moestuin

Inleiding
De vakkenmethode die ik toepas in mijn kleine moestuin is gebaseerd op de in de jaren ’80 ontwikkelde Square Foot Gardening-methode (moestuinieren per vierkante voet, oftewel 30×30 centimeter). Ingenieur Mel Bartholomew raakte gefrustreerd door traditionele moestuinpraktijken.
Volgens hem waren conventionele moestuinen vaak te groot en vergden ze veel onderhoud. Het kweken in rijen verspilde ruimte, water en zaden en zorgde voor onnodig veel werk. Hij merkte dat veel amateur-tuinders enthousiast begonnen, maar al snel afhaakten vanwege de tijd en moeite die het hen kostte.
Hij zocht als civiel ingenieur naar oplossingen gebaseerd op:
- efficiëntere indeling
- beschikbare ruimte maximaal benutten
- makkelijk en toegankelijk, zelfs voor mensen zonder tuinervaring.
Methode sloeg aan
Zijn boek over Square Foot Gardening (SFG) werd een bestseller. De methode bleek prima te werken voor kleine stadstuinen, balkons en gemeenschappelijke tuinen. Het sloot aan bij de behoefte van mensen om meer zelfvoorzienend te zijn. Veel scholen adopteerde de ideeën om kinderen eenvoudig kennis te laten maken met tuinieren. Het Engelstalige boek ‘All new square foot gardening‘ van Mel Bartholomew is als PDF (259 bladzijden) te downloaden.
De methode werd zelfs gezien als oplossing voor voedseltekorten en armoedebestrijding in ontwikkelingslanden. De sterke punten van de methoden zijn:
- Weinig grond nodig
- Minimaal watergebruik
- Weinig gereedschappen nodig
- Geschikt voor stedelijke omgevingen
- Eenvoudige en toegankelijke methode
- Snelle en diverse voedselproductie
In Nederland werd deze methode in 2008 met redelijk succes geïntroduceerd door de toen 14-jarige Jelle Medema. Hij gaf zijn versie de naam Makkelijke Moestuin. Sindsdien heeft hij zijn bedrijf uitgebouwd tot een onderneming met een breed assortiment commerciële producten, waaronder moestuinbakken, moestuinmix en zaden. Daarnaast biedt hij inmiddels ook een app aan die beginners stap voor stap begeleidt bij het juiste moment van zaaien, verzorgen en oogsten.
Zelfvoorziening steeds belangrijker
In de ontwikkelde wereld groeit de wens om meer zelfvoorzienend te zijn. Tijdens de coronaperiode werd duidelijk hoe overheidsmaatregelen de beschikbaarheid van dagelijkse producten kunnen beïnvloeden. Daarnaast zorgen berichten over oorlogsdreiging en klimaatverandering ervoor dat steeds meer mensen inzien dat een zekere mate van zelfvoorziening geen overbodige luxe is.
Voor mij is moestuinieren voorlopig vooral een leuke hobby, maar in mijn achterhoofd speelt het aspect van zelfvoorziening toch mee. Mocht het ooit nodig zijn, dan heb ik in ieder geval een aantal vaardigheden geleerd om mijzelf grotendeels te kunnen redden.
Mijn manier is niet de beste
De manier waarop ik Square Foot Gardening (SFG) toepas, is niet dé manier. Het is mijn persoonlijke invulling en zeker geen model dat anderen zouden moeten volgen. Mijn keuze voor tuinieren in verhoogde bakken is bijvoorbeeld behoorlijk kostbaar. Maar het was nooit mijn intentie om geld te besparen met moestuinieren. Na mijn pensionering wilde ik vooral een hobby dicht bij huis. Waar anderen gepensioneerden hun spaargeld besteden aan een wereldreis of cruise, heb ik ervoor gekozen om in mijn tuin te investeren—een plek waar ik hopelijk nog jarenlang plezier aan beleef.
Dus leer vooral van wat ik doe, maar niet per se hoe ik het doe. Vul het in op een manier die bij jou past.
En dat is nu juist de kracht van SFG. Je hebt helemaal geen bakken nodig om deze methode toe te passen. Elk stukje tuingrond is geschikt om gewassen te zaaien of planten. Deel het simpelweg op in vakken van 30×30 cm en je bent begonnen. SFG werkt ook prima in potten of plantzakken op een terras of balkon. En wil je toch in bakken tuinieren? Dan biedt een bak van 120×60 cm al ruimte voor acht vakken van 30×30 cm.
Mijn invulling
Ik gebruik bakken van 120×120 cm. Deze zijn 60 centimeter hoog waarvan de onderste 20 centimeter dienen als opvang van regenwater. Hierdoor hebben de planten ook water in tijden van langdurige droogte. Deze zelf waterende bedden heten in het Engels ‘wicking’-beds.

Vakken, vakken en nog eens vakken
Ik ben begonnen met 3 moestuinbakken met uitsluitend vakken van 30×30, maar Ik heb ervaren dat het voor sommige gewassen handiger kan zijn, om iets grote vakken te hanteren.
In een ontwerp met stoepkrijt van mijn uitbreiding met 7 extra bakken zie je daarom ook een aantal keer vakken van 40×40 cm terug (zie de video hiervan). Zo’n indeling is natuurlijk flexibel. Je kunt het uiteraard per seizoen veranderen als je dat wilt.

Ik zie de vakken echt als hulpmiddel. Het ordent niet alleen de moestuin, maar ook de gedachten in mijn hoofd. Daarbij kan ik makkelijker plannen wat ik in mijn tuin wil zetten. Als ik iets zaai, dan weet ik al op welk plekje de zaailingen straks komen te staan. Maar ik geef toe. Ik ben een beetje een control freak. Andere mensen vinden het juist heerlijk om alles kris kras door elkaar te planten.