Boerenkool uit eigen tuin
Boerenkool, ook wel bekend als kale in het Engels, is een van de meest geliefde wintergroenten in Nederland. die je prima uit eigen tuin kunt oogsten. Deze bladgroente, die oorspronkelijk afkomstig is uit het Middellandse Zeegebied, heeft een lange geschiedenis als voedzaam gewas. In de middeleeuwen was het een belangrijk onderdeel van het dieet van Europese boeren. De naam “boerenkool” verwijst naar de robuuste en voedzame aard van deze groente, die traditioneel wordt verwerkt in stamppotten, soepen en salades. Boerenkool behoort tot de kruisbloemenfamilie (Brassicaceae) en draagt de Latijnse naam Brassica oleracea var. sabellica. Het is een eenjarige of tweejarige bladgroente, afhankelijk van de teeltwijze. Interessant is dat boerenkool beter smaakt na een koude periode, omdat de vorst de bladeren zoeter maakt.
Er zijn 2 verschillende soorten boerenkool:
- Struikkool – deze vormt een lange steel waaraan de bladeren groeien. Door van onder af te plukken wordt de steel kaal, maar blijft aan de bovenkant doorgroeien.
- Dwergboerenkool – een laag blijvende boerenkool die geen lange stengel maakt. Deze soort vormt een soort rozet en wordt geoogst door de planten te maaien. Deze soort is alleen geschikt voor de herfstteelt.
De levenscyclus van boerenkool begint bij zaad en eindigt meestal na de oogst in de winter. De plant ontwikkelt zich tot een stevige stengel met krullende bladeren. In een hobbytuin is boerenkool een relatief makkelijk gewas, omdat het goed bestand is tegen kou en weinig onderhoud vergt. Het is een geweldige keuze voor zowel beginnende als ervaren moestuinders.
Leuk weetje:
In de 19e eeuw werd boerenkool vaak gekweekt in siertuinen, vanwege zijn decoratieve uiterlijk. Vooral de paarse en blauwe tinten van sommige variëteiten werden gewaardeerd als kleurrijke accenten in bloembedden. Pas later kreeg boerenkool de reputatie van voedzaam en winterhard gewas.
Zaaien van boerenkool
De Tuinagenda geeft de volgende perioden aan als optimale perioden voor het zaaien van boerenkool uit eigen tuin.
Herfstoogst
|
Zaaien |
Planten |
Oogsten vanaf |
|
Begin Mei |
Half Juni |
Eind Augustus ∞ |
|
Half Mei |
Eind Juni |
Begin September ∞ |
|
Eind Mei |
Begin Juli |
Half September ∞ |
|
Begin Juni |
Half Juli |
Eind September ∞ |
|
Half Juni |
Eind Juli |
Begin Oktober ∞ |
|
Eind Juni |
Begin Augustus |
Half Oktober ∞ |
|
Begin Juli |
Half Augustus |
Eind Oktober ∞ |
|
Half Juli |
Eind Augustus |
Begin November ∞ |
Winteroogst
Planten onder bescherming tegen de elementen. Dus een koude kas of bak of tunnel of onder hoepels (lage tunnel).
|
Zaaien |
Planten |
Oogsten vanaf |
|
Eind Augustus |
Begin Oktober ^ |
Half December ∞ |
|
Begin September |
Half Oktober ^ |
Eind December ∞ |
|
Half September |
Eind Oktober ^ |
Begin Januari ∞ |
Boerenkool wordt altijd voorgezaaid in potten of trays, zodat je sterke zaailingen hebt voordat ze de volle grond in gaan. Gebruik trays of potten met een diameter van ongeveer 5 cm. Zaai per potje 2-3 zaadjes op een diepte van 1 cm en houd de grond vochtig. De ideale kiemtemperatuur ligt tussen de 15 en 20 graden Celsius. De zaden ontkiemen meestal binnen 10 dagen, waarna je de zaailingen kunt uitdunnen tot één sterke plant per pot.
Als je een continue oogst wilt, dan kun je boerenkool in meerdere zaai-rondes inzaaien. Dit kan je plannen met behulp van de Tuinagenda. Houd er rekening mee dat één volwassen plant een aanzienlijke opbrengst geeft. Voor een gemiddeld huishouden van vier personen is 4-6 planten meestal voldoende.
Planten van boerenkool
Zaailingen van boerenkool kun je in je eigen tuin planten als ze ongeveer 10-15 cm groot zijn en 4-6 echte blaadjes hebben. Dit is circa 35 dagen na het zaaien. Kies een zonnige standplaats met goed doorlatende, vruchtbare grond die verrijkt is met compost. Boerenkool gedijt goed in een voedzame bodem, dus een extra laagje compost bij het planten is aan te raden.
Plant boerenkool met een onderlinge afstand van 40 cm, zodat de bladeren voldoende ruimte hebben om zich te ontwikkelen. Als je de vakkenmethode gebruikt dan past in een vak van 30×30 cm één plant. In een vak van 40×40 cm past ook één plant, maar dan heb je ook nog ruimte voor tussenteelt (interplanting) met bijvoorbeeld sla of bieten. Plaats de zaailingen goed diep zodat ze stevig in de grond staan. Ze worden dan niet door de wind omgeblazen.
Oogsten van boerenkool
Boerenkool is ongeveer 110 dagen na het zaaien klaar om te oogsten, afhankelijk van de groeiomstandigheden. Je oogst de buitenste bladeren van onder af, waardoor de plant doorgroeit en nieuwe bladeren blijft vormen. De vorm van de plant gaat hierdoor steeds meer lijken op een palm (net als bij palmkool). Boerenkool is een prima gewas om meerdere keren te blijven oogsten, waarna de plant aan de bovenzijde nieuwe bladeren ontwikkelt.
De bladeren zijn klaar om te oogsten als ze groot genoeg zijn om te gebruiken, maar nog jong en mals aanvoelen. Wacht bij voorkeur op een koude periode, want dit verbetert de smaak aanzienlijk. Snijd of breek de bladeren voorzichtig af, zodat je de plant niet beschadigt. Gebruik een mes of je handen en werk vanaf de onderste bladeren naar boven.
Na de oogst kun je boerenkool enkele dagen in de koelkast bewaren. Als je een overschot hebt, dan kun je de bladeren ook blancheren en invriezen voor later gebruik.
Teelt en verzorging
Bekende boerenkoolrassen zijn
- ‘Westlandse Winter’ – Middelhoge planten. Behoorlijk winterhard,
- ‘Dwarf Blue Curled Vates’ – Compacte variëteit voor kleinere tuinen of bakken.
- ‘Halfhoge Moskrul’ – Compacte variëteit voor kleinere tuinen of bakken.
- ‘Redbor F1 – Rode variëteit
- ‘Scarlet’ – Rode variëteit
Ziekten en plagen zoals rupsen en bladluizen kunnen voorkomen, maar boerenkool is over het algemeen een sterk gewas. Controleer regelmatig op schade en verwijder eventuele plagen handmatig. Een insectengaas kan helpen om koolwitjes op afstand te houden.
Boerenkool heeft weinig speciale verzorging nodig, maar zorg dat de grond niet uitdroogt en geef in droge periodes regelmatig water. Bemest de planten halverwege het seizoen met een organische meststof, zodat je de groei stimuleert.
Hoewel boerenkool goed bestand is tegen vorst, kun je de planten beschermen met vliesdoek zodra je te maken hebt met zeer strenge winters. Laat de planten in de grond staan, want zelfs bij temperaturen onder nul kun je nog verse bladeren oogsten.
Boerenkool in de Tiny Garden moestuin
Ik heb zelf nog geen boerenkool in mijn tuin gehad, maar wel zijn broertje palmkool. Ik wil wel eens boerenkool proberen. De ruimte in mijn Tiny Garden is nogal beperkt, daarom zal ik kiezen voor een compacte variëteit, zoals ‘Dwarf Blue Curled Vates’. Deze is speciaal ontwikkeld voor zijn compacte groeiwijze.
