Broccoli in de moestuin

Inleiding
Broccoli (Brassica oleracea var. italica) is een groente die verwant is aan bloemkool. Van broccoli worden de nog gesloten bloemknoppen gegeten. De meest bekende soort broccoli in de moestuin is broccoli Calabrese die afkomstig is uit de regio Calabrië in Italië.
Deze variëteit van broccoli wordt gewaardeerd om zijn grote groene bloemhoofden en is een eenjarig gewas dat vooral in gematigde klimaten zoals Nederland goed gedijt.
Broccoli staat bekend om zijn veelzijdigheid in de keuken en zijn hoge voedingswaarde. Het is rijk aan vitamines zoals C en K, en bevat veel antioxidanten. Wist je dat broccoli eigenlijk een bloem is? Als je het gewas te lang laat staan, opent de compacte krop zich en vormt het kleine gele bloemen. In Nederland is broccoli een populair gewas voor moestuinders vanwege zijn relatief korte groeiperiode en hoge opbrengst.
Het woord broccoli is trouwens het meervoud van het Italiaanse woord ‘broccolo’. Broccolo betekent “de bloeiende top van een kool”.
Verschillende oogsten
Broccoli in de moestuin kan zowel in een vroege zomeroogst als de late herfstoogst worden geteeld, afhankelijk van wanneer je zaait en uitplant.
Zomeroogst
- Voorzaaien: Binnen of onder glas vanaf februari tot maart.
- Uitplanten: Eind april tot mei, zodra de kans op vorst voorbij is.
- Oogsten: Juni tot augustus.
- Geschikt voor: Een vroege oogst tijdens de zomer.
Herfstoogst
- Voorzaaien: Juni tot juli.
- Uitplanten: Juli tot augustus.
- Oogsten: Oktober tot november.
- Geschikt voor: Oogst in de nazomer en herfst.
Door vroege en late oogsten te combineren, kun je de oogstperiode van broccoli Calabrese verlengen.


Zaaien van broccoli
In de Tuinagenda staan de volgende periode die geschikt zijn voor het zaaien van broccoli. Er is een tabel voor de zomeroogst en een tabel voor de herfsoogst.
Zomeroogst
Zaaien |
Planten |
Oogsten vanaf |
Half februari 1397_251326-5c> |
Eind Maart 1397_57c324-93> |
Begin Juni 1397_ab3dde-a8> |
Eind Februari 1397_5eead9-ff> |
Begin April 1397_8e6df7-61> |
Half Juni 1397_31e392-d7> |
Begin Maart 1397_802bcd-06> |
Half April 1397_1d8b6a-e4> |
Eind Juni 1397_5cc7b8-89> |
Half Maart 1397_131c49-a9> |
Eind April 1397_c8fe0a-56> |
Begin Juli 1397_de2384-fc> |
Eind Maart 1397_f9e70c-3e> |
Begin Mei 1397_3f0ec2-fd> |
Half Juli 1397_a3bccf-c0> |
Herfstoogst
Zaaien |
Planten |
Oogsten vanaf |
Begin Juni 1397_3635d2-77> |
Half Juli 1397_fb4f3f-1a> |
Half Oktober 1397_200e3e-9b> |
Half Juni 1397_c770a0-11> |
Eind Juli 1397_8c276b-0a> |
Eind Oktober 1397_9aa2c5-a1> |
Eind Juni 1397_e9a5c3-e0> |
Begin Augustus 1397_34d78d-bc> |
Begin November 1397_91be09-11> |
Begin Juli 1397_ed8913-9a> |
Half Augustus 1397_a0f4b6-86> |
Half November 1397_73f31b-52> |
Zorg dat je een variëteit hebt die geschikt is voor de periode waarin je gaat zaaien. Bij het zaaien van broccoli is het goed om rekening te houden met de hoeveelheid planten die je nodig hebt. Eén plant produceert doorgaans één grote krop en, indien goed onderhouden, kleinere zijscheuten na de oogst. Een grote kop is voldoende voor één maaltijd voor een gezin.
Gebruik voor het voorzaaien potjes met een diameter van 5-7 cm of trays met cellen van vergelijkbare grootte. Zaai in elk potje of cel 2-3 zaden. Dit geeft je de mogelijkheid om na ontkieming de sterkste plant te selecteren en de rest uit te dunnen.
De optimale kiemtemperatuur voor broccoli ligt tussen de 18-22°C, en de zaden ontkiemen meestal binnen 10 dagen. Zorg voor voldoende licht zodra de zaailingen opkomen, zodat ze stevig en gezond blijven.

Planten van broccoli
Zaailingen van broccoli zijn klaar om uitgeplant te worden zodra ze 4-6 echte bladeren hebben en ongeveer 10-15 cm hoog zijn. Dit is ongeveer 35 dagen na het zaaien. Kies een zonnige, beschutte plek met vruchtbare, goed doorlatende grond. Werk compost of goed verteerde mest door de grond voordat je de zaailingen uitplant. Houd een plantafstand van ongeveer 45 cm aan, zodat de planten voldoende ruimte hebben om zich te ontwikkelen.
Plant de zaailingen zo diep in de grond, dat de eerste echte blaadjes nog net boven de grond uitkomen. Zorg ervoor dat de grond rond de basis van de plant stevig is aangedrukt om te voorkomen dat de plant omwaait.
Broccoli kan ook in grote potten worden gekweekt, maar gebruik dan een pot van minimaal 20 liter inhoud.


Oogsten van broccoli
De oogstbare delen van broccoli zijn de bloemhoofdjes en eventueel de zijscheuten die later kunnen ontstaan. Je kunt zien dat de broccoli klaar is om geoogst te worden, wanneer de hoofdkrop stevig en goed ontwikkeld is, maar voordat de bloemen beginnen te openen. Dit is zo’n 75 dagen na het zaaien, afhankelijk van de groeiomstandigheden.
Snijd de krop met een scherp mes net onder het hoofd af. Laat de plant in de grond staan, omdat deze vaak zijscheuten produceert die later geoogst kunnen worden. Dit verlengt de oogstperiode aanzienlijk. Het is niet nodig om alle zijscheuten in één keer te oogsten; je kunt de zijscheuten plukken wanneer ze groot genoeg zijn.
Broccoli is het lekkerst als je het vers gebruikt. Na het oogsten kun je de krop tot een week in de koelkast bewaren, gewikkeld in een vochtige doek of in een plastic zak. Voor langere opslag kun je broccoli blancheren en invriezen.
Teelt en verzorging
Bekende variëteiten voor de broccoli in de moestuin voor zomer- en herfstoogst:
Variëteiten voor de zomeroogst
- ‘Green Magic’: Geschikt voor een vroege zomeroogst, snelgroeiend en betrouwbaar.
- ‘Arcadia F1’: Goede koudetolerantie, ideaal voor vroege oogstin gematigde klimaten.
- ‘Belstar F1’: Een veelzijdige hybride met een compacte groeivorm, goed bestand tegen wisselende weersomstandigheden.
Variëteiten voor de herfstoogst
- ‘Marathon F1’: Zeer geschikt voor de herfstoogst, met een hoge opbrengst en uitstekende kwaliteit in koelere omstandigheden.
- ‘Montop F1’: Sterk ras, goed bestand tegen natte en koude herfstomstandigheden.
- ‘Steel F1’: Geeft uniforme, stevige koppen en is speciaal ontwikkeld voor een late herfst- of winteroogst.
Deze variëteiten zijn geselecteerd op hun groeisnelheid en weerstand tegen ziekten, waardoor deze broccoli in de moestuin optimaal presteren in hun specifieke oogstseizoen.
Bloeiende broccoli in de moestuin
Broccoli gaat bloeien wanneer de bloemknoppen, die normaal worden geoogst als compacte krop, te lang aan de plant blijven zitten of wanneer de plant stress ondervindt. Dit proces, ook wel doorschieten genoemd, gebeurt onder specifieke omstandigheden:
- Te laat oogsten: Als de krop te lang op de plant blijft staan, beginnen de compacte knoppen zich te openen en vormen ze gele bloemen. Dit kan binnen enkele dagen gebeuren zodra de knoppen rijp zijn.
- Stressfactoren: Stress door ongunstige groeiomstandigheden kan ervoor zorgen dat de plant vervroegd gaat bloeien. Dit gebeurt vaak door:
- Hoge temperaturen: Temperaturen boven 25°C, vooral gedurende langere periodes.
- Droogte: Onregelmatig water geven of uitdroging.
- Voedingsstress: Een tekort aan stikstof of andere belangrijke voedingsstoffen.
- Verstoorde groei: Te vroeg uitplanten of beschadiging van de wortels kan de plant stimuleren om voortijdig te bloeien.
Hoe bloei te voorkomen
- Oogst de krop op tijd, voordat de knoppen beginnen te zwellen of een losse structuur krijgen.
- Plant broccoli niet midden in de zomer.
- Geef tijdens de groei regelmatig water, vooral in droge periodes. Houd de grond licht vochtig, maar niet doorweekt, omdat te natte grond wortelrot kan veroorzaken.
Wanneer de broccoli eenmaal begint te bloeien, is de kwaliteit van de eetbare krop vaak niet meer optimaal. Echter, de bloemen zijn eetbaar en aantrekkelijk voor bestuivende insecten. Als de bloemen uitgebloeid zijn kun je eventueel het zaad oogsten.
Plagen en ziekten
Broccoli kan last hebben van plagen zoals koolvlieg, rupsen van koolwitjes en bladluizen. Gebruik insectengaas om de planten te beschermen en controleer regelmatig op vraatschade. Ziekten zoals knolvoet kunnen voorkomen worden door vruchtwisseling toe te passen en broccoli pas na vier jaar opnieuw op dezelfde plek te telen.
Broccoli in de kleine tuin
Een broccoli is een grote plant met wijd uitstaande bladeren. Deze vraagt daarom veel ruimte (circa 50 centimeter in doorsnede) en is daarom niet erg geschikt voor een kleine tuin. In mijn Tiny Garden wil ik daarom niet meer dan één broccoliplant tegelijk telen.
Ik hanteer in mijn tuin de vakkenmethode in verhoogde bakken. Een vak van 30×30 cm vind ik te klein voor de grote broccoli, omdat deze dan de buurvakken gaat overschaduwen. Ik gebruik daarom voor broccoli alleen een vak van 40×40 cm. En dan kies ik voor broccoli een vak aan de buitenrand van de moestuinbak en bij voorkeur op een hoek. De grote bladeren kunnen dan deels over de rand van de bak groeien, waar buurplantjes er geen last van hebben.

Kleine variëteiten
Er bestaan verschillende variëteiten van broccoli die compacter groeien en daardoor geschikter zijn voor kleinere tuinen. Doorgaans is de krop (de bloem van de broccoli ) ook kleiner, dus geschikter voor kleine huishoudens.
‘Calabrese Natalino’ – een Italiaanse broccolivariëteit die bekendstaat om zijn vroege oogst en compacte groeiwijze. De plant produceert een centrale kop met een diameter van ongeveer 15 tot 20 cm, gevolgd door talrijke zijscheuten die tot in de herfst geoogst kunnen worden.
‘Belstar F1’ – een hybride variëteit die compact blijft en goed groeit in kleinere ruimtes of verhoogde bedden. Het produceert stevige, middelgrote hoofden.
Mini Broccoli ‘Solid Dwarf’ – Dit type is specifiek ontwikkeld voor een kleinere groeiwijze en kan ook in potten worden gekweekt. Het produceert kleine maar talrijke hoofden. De dikke, malse stengels zorgen toch voor een complete maaltijd.
‘Green Magic F1’ – Speciaal ontwikkeld voor kleine tuinen, met een compacte groeiwijze en een kortere groeiduur (ongeveer 60 dagen na uitplanten). Ideaal voor beperkte ruimtes.
Broccoli in de opvolgingsteelt
Broccoli kun je toepassen als voorloopgewas (zomeroogst) of als opvolggewas (herfstoogst) in de opvolgingsteelt. Op de pagina van de opvolgingsteelt kun je zelf combinaties maken die passen bij wat jij wilt telen. Gebruik de informatie hieronder als inspiratie voor je eigen ideeën.
Broccoli (zomeroogst) gevolgd door bietjes (herfstteelt)
