Bietjes zelf telen

Inleiding
Bieten (Beta vulgaris) behoren tot de familie van de amaranten (Amaranthaceae) en zijn een veelzijdig gewas met een rijke geschiedenis. Oorspronkelijk afkomstig uit het Middellandse zeegebied, werden bieten al door de oude Grieken en Romeinen geteeld, vooral vanwege hun bladeren. De rode biet zoals we die nu kennen, werd pas later ontwikkeld. Deze eenjarige plant, die soms als tweejarig wordt gekweekt in een gematigd klimaat, is een wortelgewas met opvallende kleurvarianten zoals dieprood, goudgeel of wit met roze ringen. Naast de bekende naam ‘rode biet’, wordt de biet ook wel kroot genoemd. Je kunt verschillende variëteiten bietjes eenvoudig zelf telen in je moestuin.

De Latijnse naam Beta vulgaris (afkomstig van het Griekse woord ‘Beta’ en het Latijnse ‘vulgaris’, wat ‘gewoon’ of ‘algemeen’ betekent) geeft een hint naar de lange geschiedenis van het gewas in de landbouw. Bieten zijn geliefd vanwege hun zoete smaak, voedzame eigenschappen en veelzijdige toepassing in salades, soepen en zelfs desserts.
De plant doorloopt een duidelijke levenscyclus: van ontkieming, bladontwikkeling en de vorming van een eetbare knol, tot het produceren van zaad in het tweede jaar wanneer hij mag doorschieten.
Leuk weetje:
de natuurlijke kleurstof betanine wordt gewonnen uit bieten. Deze kleurstof wordt vaak gebruikt als natuurlijke kleurstof in voedingsmiddelen en ook met name in snoepgoed.

Zaaien van bieten
De Tuinagenda biedt een lange lijst met opties voor optimale zaaitijden voor bieten. Bietjes kun je in meerdere perioden zelf telen door zowel te zaaien in het vroege voorjaar voor een zomeroogst en later in de zomer voor een herfst- en winteroogst. Je hoeft uiteraard niet in elke periode te zaaien, maar selecteer de perioden die jou goed passen om een goed gespreide oogst te hebben.
Bietjes die je voor de herfst- en winterteelt zaait kun je ook gebruiken om plekken die na het oogsten vrijkomen op te vullen. Het is dan handig om bietenzaailingen van enkele weken oud op voorraad te hebben. Zo kun je zelf doorlopend bietjes telen.
Voorjaars- en zomerteelt
Zaaien |
Planten |
Oogsten vanaf |
Eind Februari 1739_d1af0d-0e> |
Eind Maart 1739_31e5e7-51> |
Half Mei ∞ 1739_47ba23-55> |
Begin Maart 1739_a6ab16-4b> |
Begin April 1739_0bbe42-ab> |
Eind Mei ∞ 1739_2d106b-94> |
Half Maart 1739_5bef62-6e> |
Half April 1739_bd68b6-6e> |
Begin Juni ∞ 1739_383ea1-ac> |
Eind Maart 1739_79ed16-85> |
Eind April 1739_6d0d79-9e> |
Half Juni ∞ 1739_cd5d0a-0e> |
Begin April 1739_ac6f27-6f> |
Begin Mei 1739_578608-ed> |
Eind Juni ∞ 1739_b38f80-99> |
Half April 1739_8224bb-73> |
Half Mei 1739_83c1a2-10> |
Begin Juli ∞ 1739_79b756-77> |
Eind April 1739_72c35e-a5> |
Eind Mei 1739_1d0e41-f1> |
Half Juli ∞ 1739_62265d-95> |
Begin Mei 1739_34f288-83> |
Begin Juni 1739_5ad802-1b> |
Eind Juli ∞ 1739_7bca4c-52> |
Half Mei 1739_5be172-5e> |
Half Juni 1739_adecaf-c0> |
Begin Augustus ∞ 1739_1c6b10-75> |
Eind Mei 1739_ff8114-9b> |
Eind Juni 1739_9c2d06-1b> |
Half Augustus ∞ 1739_dedc02-e3> |
Herfstteelt
Zaaien |
Planten |
Oogsten vanaf |
Begin Juni 1739_beb356-b7> |
Begin Juli 1739_c6fe5c-cc> |
Eind Augustus ∞ 1739_a71f9a-8b> |
Half Juni 1739_81edca-9d> |
Half Juli 1739_e427c1-7f> |
Begin September ∞ 1739_b3faf4-77> |
Eind Juni 1739_02a6c8-4d> |
Eind Juli 1739_5305da-a2> |
Half September ∞ 1739_821a62-c4> |
Begin Juli 1739_671315-d5> |
Begin Augustus 1739_23ed97-86> |
Eind September ∞ 1739_2ef356-56> |
Half Juli 1739_aa1a24-0a> |
Half Augustus 1739_097688-f7> |
Begin Oktober ∞ 1739_331500-3d> |
Het bepalen van het aantal te zaaien planten hangt af van je behoeften: elke plant levert slechts één eetbare knol op. Door slim van de verschillende perioden gebruik te maken kun je je oogst spreiden over het hele seizoen.

Voor het zaaien van bieten hanteren we de methode van clusterzaaien. Gebruik potten of trays met een diepte van minstens 5 cm om het wortelstelsel de ruimte te geven. Zaai 4 zaadjes per potje. Een zaadje van de biet is eigenlijk al een cluster van zaden op zich, wat meerdere kiemplanten per zaadje kan opleveren. Aan de andere kant ontkiemen sommige zaadjes helemaal niet. De zaadjes ontkiemen bij een temperatuur van 15-20 graden Celsius na circa 10 dagen.
Het streven is om na het ontkiemen 4 bietenzaailingen in één potje over te houden. Als er meer zaailingen opgekomen zijn dun dan uit tot je 4 zaailingen per potje overhoudt.


Planten van bieten
De biet is weliswaar een wortel, maar het maakt geen penwortel. Uitplanten zal daarom geen misvormde bieten geven, zoals we dat kennen van wortelen en pastinaken.
De zaailingen zijn klaar om uitgeplant te worden wanneer ze 3 tot 4 echte blaadjes hebben. Dit is ongeveer 25 dagen na het zaaien. De clusters van zaailingen blijven clusters bij het planten. Er gaan dus meerdere zaailingen tegelijkertijd in hetzelfde plantgat.
Plant de bieten-clusters met een onderlinge afstand van 10 cm. In een vak van 30×30 cm passen 9 planten, terwijl een vak van 40×40 cm ruimte biedt aan 16 planten. Kies een zonnige standplaats met goed doorlatende, humusrijke grond. Vermijd kleigrond tenzij deze is verbeterd met compost.
De plantdiepte is eenvoudig. Maak een gat met je vingers of met een plantstok. Laat de bieten-cluster in het gat vallen en druk een beetje aan. De stengels mogen best vrij diep de grond raken.
Tussenteelt (interplanting) met snelle groeiers zoals radijs of pluksla kan een efficiënt gebruik van de ruimte opleveren.

Oogsten van bieten
Bieten zijn volledig eetbaar; zowel de bladeren als de knollen kunnen worden geoogst. Ik raad echter af om de bladeren tussentijds te oogsten als je de knol wilt telen en oogsten. De bladeren zorgen er namelijk voor dat zonlicht wordt omgezet in energie voor de biet. Met te weinig bladeren wordt de groei van de biet belemmerd. Als je de bladeren tegelijkertijd met de biet oogst dan is dat natuurlijk geen probleem. Wil je toch graag bietenblad zet dan ook wat snijbiet in je tuin.
De biet is oogstrijp wanneer deze een diameter van 5 tot 8 cm heeft. Dit is ongeveer 75 dagen na het zaaien, afhankelijk van de variëteit en groeiomstandigheden. Bij clusterzaaien zijn de bieten vaak iets kleiner, maar je hebt wel meer bieten.
Oogst per cluster eerst de grootste biet. Pak deze bij de knol vast en draai de knol rond tot deze van de grond loskomt. Laat de overige bieten nog even zitten. Die hebben nu meer ruimte om nog even verder te groeien. Je kunt biet en in de grond laten zitten zolang het loof gezond blijft.
Na het oogsten kun je de bladeren afsnijden, maar laat een klein stukje van de stengel aan de biet zitten om uitdroging van de biet te voorkomen. Bewaar bieten in een koele, vochtige ruimte, bijvoorbeeld in een kist met vochtig zand, waar ze enkele maanden houdbaar zijn.

Teelt en verzorging
Bekende variëteiten zijn de klassieke ‘Detroit Dark Red’, de geelgekleurde ‘Burpees Golden’ en de opvallende ‘Chioggia’ met zijn roze-witte ringen. Hoewel bieten over het algemeen weinig last hebben van plagen, kunnen bladluizen en mineervliegen schade veroorzaken. Regelmatig controleren en het verwijderen van aangetast loof helpt bij de bestrijding. Schimmelziekten zoals cercospora-bladvlekkenziekte kun je voorkomen door voldoende plantafstand en luchtcirculatie te handhaven.

Bieten zijn eenvoudig te vermeerderen via zaad, hoewel ze in een gematigd klimaat twee jaar nodig hebben om zaad te produceren. Let op: bieten kunnen niet overwinteren in de grond tenzij de winters mild zijn. Voor overwintering kun je bietenwortels in een vorstvrije ruimte bewaren.
Bietjes in de opvolgingsteelt
Bietjes zijn snelle groeiers die je gedurende een groot deel van het seizoen kunt telen. Daarom kun je bietjes prima toepassen om (tijdelijke) lege plekken op te vullen. Na de oogst is er vaak nog volop ruimte voor de teelt van iets anders. Op de pagina van de opvolgingsteelt kun je zelf combinaties maken die goed bij jou passen. Gebruik de informatie hieronder als inspiratie voor je eigen ideeën.
Bietjes gevolgd door bleekselderij.

Broccoli (zomeroogst) gevolgd door bietjes (herfstteelt)
