Stengelbroccoli in de moestuin

Stengelbroccoli, ook wel bekend als sprouting broccoli, is een bijzondere broccolisoort die niet één grote kop vormt zoals traditionele broccoli (calabrese), maar juist meerdere kleine en malse scheuten produceert. Deze stengelbroccoli kom je steeds vaker tegen in de Nederlandse moestuin.

Er zijn allerlei variaties van stengelbroccoli waarbij ook een grote variatie aan namen bestaat. Er lijkt nog geen consensus voor één naam voor alle variaties. Alternatieve namen zijn: scheutjesbroccoli, babybroccoli, aspergebroccoli, minibroccoli, winterbroccoli, Bimi, sprouting broccoli, spruitbroccoli, tenderstem en broccolini. Het zijn allemaal broccoli-achtigen waarbij de bloemhoofdjes op afzonderlijke stengels groeien.

Deze plant komt oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied en is in de loop van de tijd populair geworden vanwege zijn heerlijke smaak en het gemak waarmee hij kan worden gekweekt. In de keuken wordt stengelbroccoli vaak geroemd om zijn veelzijdigheid: je kunt de scheuten stomen, roerbakken of blancheren en gebruiken in salades of als bijgerecht.

Het is een tweejarige plant, maar wordt meestal in één seizoen geteeld voor zijn scheuten. Stengelbroccoli behoort tot de kruisbloemenfamilie (Brassicaceae) en draagt de wetenschappelijke naam Brassica oleracea var. italica. Een leuke bijkomstigheid is dat de plant goed bestand is tegen kou, waardoor je ook in de winter van een oogst kunt genieten.

Leuk weetje: het woord broccoli is het meervoud van het Italiaanse woord ‘broccolo’. Broccolo betekent “de bloeiende top van een kool”.

Winteroogst- en voorjaarsoogst

In tegenstelling tot gewone broccoli (calabrese), kan stengelbroccoli voor de voorjaarsoogst in de winter buiten in de moestuin blijven staan om in het vroege voorjaar geoogst te worden.

Zaaien van stengelbroccoli

In de Tuinagenda staan de volgende perioden die geschikt zijn voor het zaaien van stengelbroccoli. Er is een tabel voor oogst in de herfst (autumn sprouting) en een tabel voor oogst in het (volgende) voorjaar (spring sprouting). Lees altijd goed de beschrijving van het zaad dat je hebt, zodat het geschikt is voor de gewenste periode.

Herfstoogst

De informatie op het internet over het zaaien en oogsten voor de herfstoogst is zeer uiteenlopend. Alles van maart tot juli komt voorbij, met een oogstperiode van juli tot en met oktober.

Voorjaarsoogst

Zoals gebruikelijk zaaien we in potjes potjes of trays met een doorsnede van ongeveer 5 cm per vak. Zaai in elk vakje twee of drie zaadjes. De beste temperatuur voor het ontkiemen ligt rond de 18-20°C. De zaadjes ontkiemen dan binnen circa10 dagen. Hierna dun je de zaailingen uit tot de sterkste plant overblijft.

Planten van broccoli

Als de zaailingen ongeveer 10-15 cm hoog zijn en drie tot vier echte blaadjes hebben, zijn de stengelbroccoli klaar op in je moestuin te planten. Dit is ongeveer 35 dagen na het zaaien.

Kies een zonnige plek in je moestuin met goed doorlatende grond die rijk is aan organisch materiaal. In een vak van 30×30 cm past doorgaans één plant, terwijl een vak van 40×40 cm ruimte biedt voor één plant met iets meer ruimte om uit te groeien en optioneel tussenteelt (interplanting) met gewassen zoals sla of spinazie. Die tussenteelt-gewassen oogst je eerder, waarna de broccoli de ruimte heeft om zich verder te ontwikkelen.

Zonder vakkenmethode zorg je dat de plant rondom 20 cm vrije ruimte heeft, zodat ze genoeg ruimte hebben om te groeien. Stengelbroccoli die dicht op elkaar staan maken kleinere stengels.

Oogsten van broccoli

Stengelbroccoli die je in het voorjaar oogst geeft maakt ook pas in het voorjaar stengels met bloemknoppen aan. In de winter zie je dus nog niets dat op broccoli lijkt, waardoor het lijkt als of de plant niets doet. Geduld is hier dus geboden.

Ook sprouting broccoli heeft vaak een hoofdknop, hoewel deze niet zo groet is als bij de broccoli (calabrese). Oogst eerst de hoofdknop, De overige kleinere scheuten krijgen dan de ruimte om groter te groeien.

Het oogsten van stengelbroccoli in je moestuin is een proces dat zich over meerdere weken uitstrekt. Zodra de scheuten een lengte van ongeveer 10-15 cm hebben bereikt en de bloemen nog gesloten zijn, zijn ze klaar om te worden geoogst. Dit is voor de herfstvariant ongeveer 100 dagen na het zaaien, afhankelijk van het ras en de groeiomstandigheden. Van de voorjaarsvariant kan niet exact aangegeven worden wanneer de oogst te verwachten is.

Je kunt de scheuten afsnijden met een scherp mes of voorzichtig afbreken. Snij hierbij ruim, zodat je ook een deel van het blad meeneemt. Dit jonge blad is ook eetbaar en gaat goed samen met de bloemstengels. Laat wel altijd een paar bladeren achter op de plant, zodat deze nieuwe scheuten kan blijven vormen. Dit maakt stengelbroccoli ideaal voor een doorlopende oogst.

Na de oogst kun je de scheuten een paar dagen in de koelkast bewaren, of je kunt ze blancheren en invriezen voor later gebruik.

Teelt en verzorging

Bekende variëteiten voor de stengelbroccoli in de moestuin voor zomer- en herfstteelt:

Zomer- en herfstteelt

• ‘Mendocino’ F1,
• ‘Baby broccoli Montebello F1’ : Geschikt voor een vroege zomerteelt, snelgroeiend en betrouwbaar.
• ‘Burgundy’ F1
• ‘Marathon’ F1
• ‘Red Admiral’ F1: Zeer geschikt voor de herfstteelt, met een hoge opbrengst en uitstekende kwaliteit in koelere omstandigheden.
• ‘Summer Purple’: Speciaal ontwikkeld voor de zomer- en herfstteelt. Deze variëteit groeit snel en kan al vroeg in de herfst geoogst worden.
• ‘Early White Sprouting’: Een iets minder bekende soort met witte scheuten, perfect voor milde herfstteelten.

Voorjaarsteelt

• ‘Arcadia F1’: Goede koudetolerantie, ideaal voor vroege teelt in gematigde klimaten.
• ‘Belstar F1’: Een veelzijdige hybride met een compacte groeivorm, goed bestand tegen wisselende weersomstandigheden.
• ‘Rioja F1‘
• ‘White Sprouting’: De witte tegenhanger van ‘Early Purple Sprouting’, met een zoete smaak en vergelijkbare groei-eigenschappen.

Stengelbroccoli heeft weinig onderhoud nodig, maar een paar aandachtspunten zijn belangrijk. Houd de grond gelijkmatig vochtig, vooral in droge periodes, en voorzie de planten van een laagje compost om de bodem te voeden. Bekende variëteiten zoals ‘Purple Sprouting’ en ‘White Sprouting’ zijn populair vanwege hun smaak en betrouwbaarheid. Let op voor plagen zoals rupsen, witte vlieg en slakken, die de bladeren kunnen beschadigen. Bescherm je planten met insectengaas en verwijder handmatig eventuele plagen. Hoewel stengelbroccoli winterhard is, kun je bij extreme vorst de planten beschermen met een vliesdoek.

Broccoli als vaste plant

Sommige soorten zijn ook te telen als vaste plant. De Nine Star Perennial is een meerjarige Brassica oleracea soort. Deze plan geeft elk voorjaar witte bloemkool. Ze blinken uit in productiviteit en zijn onderhoudsarm. Eens geplant heb je er buiten oogsten amper omkijken naar. Ziekten en plagen hebben amper vat op deze kolen. De ideale teelt voor zowel beginnende als gevorderde tuiniers.

Ook van sommige variëteiten van aspergebroccoli lees ik dat deze meerdere jaren mee kunnen gaan.

Bloeiende broccoli in de moestuin

Broccoli gaat bloeien wanneer de bloemknoppen, die normaal worden geoogst als compacte krop, te lang aan de plant blijven zitten of wanneer de plant stress ondervindt. Dit proces, ook wel doorschieten genoemd, gebeurt onder specifieke omstandigheden:

Wanneer broccoli gaat bloeien

1. Te laat oogsten: Als de krop te lang op de plant blijft staan, beginnen de compacte knoppen zich te openen en vormen ze gele bloemen. Dit kan binnen enkele dagen gebeuren zodra de knoppen rijp zijn.
2. Stressfactoren: Stress door ongunstige groeiomstandigheden kan ervoor zorgen dat de plant vervroegd gaat bloeien. Dit gebeurt vaak door:
   • Hoge temperaturen: Temperaturen boven 25°C, vooral gedurende langere periodes.
   • Droogte: Onregelmatig water geven of uitdroging.
   • Voedingsstress: Een tekort aan stikstof of andere belangrijke voedingsstoffen.
   • Verstoorde groei: Te vroeg uitplanten of beschadiging van de wortels kan de plant stimuleren om voortijdig te bloeien.

Hoe bloei te voorkomen

• Oogst de krop op tijd, voordat de knoppen beginnen te zwellen of een losse structuur krijgen.
• Plant broccoli niet midden in de zomer.
• Geef tijdens de groei regelmatig water, vooral in droge periodes. Houd de grond licht vochtig, maar niet doorweekt, omdat te natte grond wortelrot kan veroorzaken.

Wanneer de broccoli eenmaal begint te bloeien, is de kwaliteit van de eetbare krop vaak niet meer optimaal. Echter, de bloemen zijn eetbaar en aantrekkelijk voor bestuivende insecten. Als de bloemen uitgebloeid zijn kun je eventueel het zaad oogsten.

Plagen en ziekten

Stengelbroccoli kan last hebben van plagen zoals koolvlieg, rupsen van koolwitjes en bladluizen. Gebruik insectengaas om de planten te beschermen en controleer regelmatig op vraatschade. Ziekten zoals knolvoet kunnen voorkomen worden door vruchtwisseling toe te passen en broccoli pas na vier jaar opnieuw op dezelfde plek te telen.

Opvolgingsteelt

Je kunt stengelbroccoli voor de voorjaarsteelt eindeloos laten rouleren met bijvoorbeeld in het voorjaar voorgezaaide tuinbonen. Die plant je na de oogst van de stengelbroccoli. Na de oogst van de tuinbonen in juli plant je opnieuw voorgezaaide stengelbroccoli. Zo staat er altijd iets op die plek in de moestuin.