Tijm in de moestuin

Inleiding
Tijm (Thymus vulgaris) is een van de meest gebruikte kruiden in de keuken en daarom onmisbaar in de moestuin. Dit veelzijdige keukenkruid komt oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied, waar het van nature groeit op rotsachtige hellingen en in droge, zonnige gebieden.
Het is een vaste plant die jaarlijks terugkomt en groeit als een laagblijvend struikje. Er zijn verschillende soorten tijm, zoals citroentijm en kruiptijm, maar Thymus vulgaris is de meest bekende variant voor in de keuken. De bladeren en soms ook de bloemetjes worden gebruikt om gerechten op smaak te brengen, zoals soepen, stoofschotels, marinades en vleesgerechten.
Tijm behoort tot de lipbloemenfamilie (Lamiaceae), net als basilicum, citroenmelisse, rozemarijn, munt en bonenkruid. Tijm staat ook bekend onder de niet-officiële namen zoals “keukentijm” of “gewone tijm” om het te onderscheiden van andere variëteiten zoals citroentijm (Thymus citriodorus).
Leuk weetje:
De naam “tijm” is afgeleid van het Griekse woord “thymos”, wat “kracht” of “moed” betekent. In de middeleeuwen werd tijm vaak gebruikt in baden en wierook vanwege de vermeende zuiverende en beschermende werking. Romeinse soldaten namen zelfs tijmbaden voor extra kracht en moed.
De levenscyclus van tijm begint met zaden die bij de juiste temperatuur ontkiemen. De jonge zaailingen ontwikkelen zich langzaam tot compacte, houtachtige struikjes. De stengels verhouten na verloop van tijd, terwijl de bladeren en bloemen elk jaar blijven groeien. Tijm kan, mits goed verzorgd, meerdere jaren meegaan. De plant bloeit meestal in de zomer met kleine, lila-witte bloemen die bijen en andere bestuivers aantrekken. Na enkele jaren kan de groei afnemen, wat reden kan zijn om de plant te verjongen of opnieuw te zaaien.

Zaaien van tijm
In de Tuinagenda staan de volgende periode die geschikt zijn om tijm te zaaien. Vroeg in het jaar zaaien is noodzakelijk, omdat tijm een trage groeier is die veel tijd nodig heeft om zich te ontwikkelen voordat hij buiten uitgeplant kan worden.
Zaaien |
Planten |
Oogsten vanaf |
Begin Maart 998_4e099b-12> |
Half Mei 998_d9286b-0a> |
Half Juni ∞ 998_8a09e6-ff> |
Half Maart 998_53a49b-d6> |
Eind Mei 998_91fbff-6b> |
Eind Juni ∞ 998_3cd901-b3> |
Eind Maart 998_5f93f4-d6> |
Begin Juni 998_d5b8ee-67> |
Begin Juli ∞ 998_593e77-d0> |
Omdat tijm een vaste plant is, is het niet nodig om elk jaar een grote hoeveelheid planten te zaaien. Voor de meeste moestuinders is één tot drie planten voldoende om in de behoefte aan verse tijm te voorzien. Gebruik trays of kleine potten met meerdere cellen als je meerdere planten tegelijk wilt opkweken. De kiemkracht van tijmzaad is niet altijd optimaal. Doe daarom ongeveer 5 zaadjes in een cel of pot, waarmee je de kans vergroot dat er in ieder geval zaadjes ontkiemen. Zodra de zaailingen opkomen, kun je uitdunnen en de sterkste laten staan.
De optimale kiemtemperatuur voor tijm ligt rond de 18-22°C. De zaden ontkiemen meestal binnen 15 dagen, afhankelijk van de temperatuur en de vochtigheid. Houd de plantjes vochtig, maar niet nat, om schimmelvorming te voorkomen. Na het ontkiemen kunnen de zaailingen langzaam wennen aan iets minder vocht.


Planten van tijm
Wanneer de tijmzaailingen groot genoeg zijn, is het tijd om ze naar buiten te verplaatsen. Je herkent een gezonde zaailing aan stevige, houtige stengels en een paar goed ontwikkelde bladeren. Dit moment zal ongeveer 60 dagen na het zaaien zo zijn. De ideale plantafstand bedraagt 25-30 cm rondom elke plant, zodat de tijmstruiken zich vrij kunnen ontwikkelen.
Als je met een indeling van 30×30 cm werkt, past er 1 plant per vak. Bij een indeling van 40×40 cm kun je 4 planten per vak planten.
Tijm gedijt het best op een zonnige, beschutte plek met goed doorlatende grond. De grond moet niet te nat blijven, want tijm houdt van een droge, luchtige omgeving. Ideale grondsoorten zijn zandgrond of lichte, humusrijke grond met goede afwatering. Tijm kan ook uitstekend worden gekweekt in potten. Gebruik een pot met gaten aan de onderkant voor drainage, want natte wortels zijn funest voor de plant.
De plantdiepte is gelijk aan de diepte van de pot waarin de zaailingen zijn opgekweekt. Plant tijm nooit dieper dan het niveau van de wortelhals.

Oogsten van tijm in de moestuin
Tijm kan meerdere keren per jaar worden geoogst, vooral in de zomer wanneer de groei het sterkst is. De blaadjes en jonge stengels worden geoogst, maar ook de bloemen zijn eetbaar en hebben een milde, aromatische smaak.
Je kunt beginnen met oogsten ongeveer 90 dagen na het zaaien, wanneer de plant een volwassen struikje is geworden. Tijm kan op verschillende manieren worden geoogst. Knip de bovenste 10 cm van de stengels af met een scherpe schaar. Laat altijd een deel van de plant staan, zodat deze verder kan groeien. Door regelmatig te knippen, stimuleer je nieuwe groei. Tijm kan het hele jaar door worden geoogst, zolang de plant gezond is.
De plant produceert doorlopend nieuwe bladeren, vooral na een knipbeurt. Je hoeft tijm dus niet in één keer te oogsten. De geoogste stengels kunnen worden gedroogd of vers gebruikt. Vers geoogste tijm kan maximaal een week in de koelkast worden bewaard, gewikkeld in een licht vochtige doek. Voor langere opslag kun je de bladeren drogen door de stengels op te hangen op een droge, luchtige plek. Gedroogde tijm behoudt zijn smaak langer dan veel andere kruiden.

Teelt en verzorging van tijm
Bekende variëteiten van tijm zijn ‘Compacta’, ‘Silver Queen’ en ‘Doone Valley’. Citroentijm (Thymus citriodorus) is een bijzondere variëteit die populair is vanwege zijn citroenaroma.
Tijm is redelijk resistent tegen ziekten en plagen. De meest voorkomende problemen zijn spintmijten en bladluizen, maar dit komt zelden voor bij gezonde, buiten gekweekte tijmplanten. Schimmelproblemen zoals wortelrot ontstaan als de grond te nat is. Zorg daarom altijd voor goede drainage.
Vermeerdering van tijm gebeurt meestal door zaad, maar het kan ook via stekken of door wortelstekken te nemen van oudere planten. Stekken van houtige delen hebben een hoge slagingskans.
Overwinteren van tijm is eenvoudig, omdat tijm winterhard is in Nederland. De plant kan buiten blijven staan. Het blad kan in de winter lelijk worden, maar in het voorjaar komt er weer nieuw blad. In koude, natte winters kan tijm echter last krijgen van wortelrot. Zorg daarom dat de grond niet te nat is. Bij strenge vorst kun je de plant afdekken met vliesdoek.
Aandachtspunten bij verzorging: Tijm heeft weinig verzorging nodig, maar profiteert van één jaarlijkse snoeibeurt in het vroege voorjaar. Door het snoeien te stimuleren, voorkom je dat de plant te houterig wordt en zorg je voor een mooie, compacte groei. Voeg bij het begin van het groeiseizoen wat compost toe aan de grond voor een goede start. Geef de plant niet te veel water, want tijm is droogtebestendig.
