Pastinaak uit eigen tuin

Inleiding

De pastinaak is een eeuwenoude wortelgroente die oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied komt. Het gewas heeft een rijke geschiedenis en werd al door de Romeinen verbouwd en gewaardeerd om zijn zoete, nootachtige smaak. In Nederland raakte de pastinaak in de vergetelheid door de opkomst van de aardappel, maar deze veelzijdige groente maakt de laatste jaren een comeback in moestuinen en keukens. Moestuinders vinden het ook weer leuk om pastinaak uit eigen tuin te oogsten.

De naam pastinaak komt van het Latijnse ‘pastinaca’, wat naar wortel verwijst. Naast de officiële naam zijn er regionale bijnamen zoals ‘witte wortel’ of ‘suikerwortel’. De Latijnse naam van het gewas is Pastinaca sativa. Pastinaak is een tweejarig gewas dat in het eerste jaar een dikke, eetbare wortel vormt en in het tweede jaar bloeit en zaad zet. Het behoort tot de schermbloemigen (Apiaceae), net als wortel en peterselie.

De pastinaak is ideaal voor late herfst- en winteroogsten. Je kunt ze rauw, gekookt, gebakken of geroosterd eten en is een favoriet in stoofgerechten en soepen.

Leuk weetje:

Een pastinaak uit eigen tuin krijgt pas echt zijn volle zoetheid na een paar nachtvorsten. De plant beschermt de wortel met extra suiker tegen de vorst.

Zaaien van pastinaak

De zaaitijd voor pastinaken is één lang aaneengesloten tijdvak. Uiteraard zijn dat allemaal opties waaruit je kunt kiezen. Het is zeker niet de bedoeling om in elke periode te gaan zaaien.

Maar als je voldoende ruimte in je tuin hebt, dan kun je er voor kiezen om in 2 of 3 periodes te zaaien, zodat je de oogst later ook kan spreiden. Als je bijvoorbeeld elke keer halverwege de maand zaait, dan kun je in augustus, september, oktober en november oogsten.

Probeer vooraf een schatting te maken van het aantal pastinaken dat je denkt nodig te hebben. Een plant levert één flinke wortel op. Als het niet de hoofdgroente van een maaltijd is, dan is één wortel vaak genoeg.

Zaai pastinaak altijd rechtstreeks in de volle grond. Vanwege de lange penwortel is voorzaaien sterk af te raden, want de kans op kromme of verminkte pastinaken is erg groot. Pastinaak heeft een bodemtemperatuur van minimaal 8-10°C nodig om te kiemen. Voor snellere kieming is een temperatuur van 10-20°C ideaal.

Maak met een stok een geultje in de grond en strooi daarin de kleine zaadjes. Na het ontkiemen kun je uitdunnen tot de pastinaken op een afstand van 10-15 centimeter van elkaar staan. Als je de vakkenmethoden volgt, dan passen er in een vak van 30×30 cm 9 pastinaken en in een vak van 40×40 cm 16 pastinaken (4 rijen van 4).

Oogsten van pastinaak uit eigen tuin

De wortels zijn oogstrijp wanneer ze een mooie, stevige omvang hebben. Dat is ± 135 dagen na het zaaien. Je kunt een beetje grond aan de bovenkant van de wortel wegschrapen om te kijken of de wortel voldoende omvang heeft.

De beste aanwijzing dat pastinaak uit eigen tuin geoogst kan worden, is wanneer het loof begint te verwelken. Pak een wortel aan de bovenkant van de wortel beet en trek deze met enig wrikken en duwen voorzichtig uit de grond. Lukt dat niet gebruik dan voorzichtig een spitvork om beschadiging te voorkomen.

Je hoeft niet alle pastinaken tegelijkertijd te oogsten. Zoek de grootste pastinaak uit om te oogsten en laat de anderen staan. Die kunnen eventueel nog verder groeien. Je kunt dus later terugkomen om opnieuw de grootste pastinaken te oogsten. Verwijder overtollig loof na de oogst en bewaar de wortels op een koele, donkere plek, zoals een kelder of koelkast of een zandkist. Ze blijven onder deze omstandigheden enkele maanden goed.

De wortels zijn vorstbestendig en blijven prima in de grond bewaard en worden zoeter na blootstelling aan vorst. Hierdoor kun je zelfs in januari, februari of soms zelfs maart nog oogsten.

Let wel: het loof sterft af in de winter. Markeer dus de plek van je pastinaken, zodat je ze in het voorjaar kunt terugvinden. Zodra het weer warmer wordt en de plant nieuw loof begint te maken voor zijn tweede jaar, wordt de kern van de wortel hard en houtig. Dan is hij niet lekker meer.

Teelt en verzorging

Er zijn verschillende variëteiten van pastinaak, zoals

• ‘White Gem’
• ‘Halblange’.
• ‘The Guernsey’

Deze rassen verschillen in groeisnelheid en wortellengte, wat handig kan zijn voor verschillende bodemtypes.

Ziekten zoals bladvlekkenziekte en plagen zoals wortelvlieg kunnen voorkomen. Gebruik insectengaas tegen de wortelvlieg en verwijder geïnfecteerde bladeren om verspreiding te voorkomen.

Pastinaak vraagt weinig onderhoud. Houd de grond vochtig maar niet te nat, en voorkom onkruid om de groei niet te belemmeren. Omdat pastinaak vorstbestendig is, is overwinteren in de grond mogelijk. Dek de planten bij strenge vorst af met een laag stro of vliesdoek.

Met deze richtlijnen kun je optimaal genieten van een overvloedige oogst van deze veelzijdige groente!

Efficiente interplanting

Omdat pastinaak traag kiemt, kun je tussen de gezaaide pastinaken een snelgroeiend gewas zoals radijs zaaien. De radijs heb je al eerder voorgezaaid dus ze kunnen gelijk beginnen met groeien. De pastinaak heeft ± 20 dagen nodig heeft om te kiemen en nog meer tijd voordat het enige omvang krijgt. De radijsjes zijn dan al geoogst voordat de pastinaak begint te groeien. Ze fungeren als een tijdelijke interplanting, wat een extra opbrengst oplevert in dezelfde ruimte. Tegelijk markeren de radijsjes de plekken waar de pastinaak is gezaaid, zodat je weet waar de jonge pastinaakplantjes zullen opkomen. Dit voorkomt dat je onbedoeld onkruid uittrekt dat eigenlijk een pastinaakzaailing blijkt te zijn.

Zorg er daarom altijd voor dat je voorgezaaide zaailingen op voorraad hebt om tijdelijk lege plekken in je tuin te vullen. In dit geval dus clusters van radijsjes. Bij de vakkenmethode kun je in een vak van 30×30 cm 8 clusters van radijsjes tussen de pastinaken planten. Bij een vak van 40×40 cm kun je 12 clusters van radijsjes planten.

Vind je het lastig om te planten tussen de net gezaaide pastinaken? Doe het dan andersom: eerst radijsjes planten en dan pastinaken er naast zaaien.